«'Απαιδευσία».

«'Απαιδευσία».

Εἰς τὸν ἐκ τῶν ἑπτὰ σοφῶν τῆς ἀρχαίας Ελλάδος Πιττακὸν ἀποδίδεται τὰ πολυθρύλητον ἀπόφθεγμα: «βαρύ ἀπαιδευσία». (Συλλ. Δημ. Φαληρ. παρὰ Στοβ. Τόμ. Α΄ σελ. 109 § 79 d Th. Gaisford. "Ex8. Oxonii 1863. E.A.E.E. σελ. 218). Είναι βαρύ πρᾶγμα ή αμορφωσιά. (Εν Fragm. Vorsokr. Diels - Kranz, I 64, 8 εὑρίσκομεν ὅτι τὸ «βαρὺ ἀπαιδευσία» ἀποδίδεται εἰς τὸν Θαλῆν). Λαϊκὸν λόγιον: «ἄνθρωπος ἀγράμματος ξύλο ἀπελέκητο». Η λέξις «ἀπαιδευσία» ἐχρησιμοποιεῖτο ὑπὸ τῶν ἀρχαίων μὲ τὴν σημασίαν τῆς ἐλλείψεως απαιδεύσεως», δηλ. μορφώσεως, καλλιεργείας πνευματικῆς καὶ ψυχικῆς, πρὸς δὲ καὶ ἀμαθείας, ἀγνοίας, ἀβελτερίας (ἀβελτηρίας), ἀγροικίας, σκαιότητος, ὡς εἰς τὸν Πλάτωνα (Πολιτ. 514 Α) «περὶ παιδείας καὶ ἀπαιδευσίας..», εἰς τὸν αὐτὸν («Γοργίας» 527 Ε) «εἰς τοσοῦτον ἥκομεν ἀπαιδευσίας» (εἰς τόσον ὑψηλὸν βαθμὸν ἀμαθείας ἐφθάσαμεν), εἰς τὸν Θουκυδίδην (Γ' 42) «μετὰ ἀπαι δευσίας καὶ βραχύτητος γνώμης» (μετὰ ἀγροικίας καὶ στενότητος σκέψεως-ἀντιλήψεως), (Γ' 84) «ἀπαιδευσία ὀργῆς» (ἀπὸ ἔλλειψιν παιδεύσεως ικανότητος νὰ συγκρατῇ κανεὶς τὴν ὀργήν του), εἰς τὸν Αριστοτέλη (Ρητορ. 1356 a 29) διὰ τοὺς «ἀντιποιουμένους» τῆς ρητορικῆς ἐπιστήμης «δι᾿ ἀπαιδευσίαν καὶ ἀλαζονείαν», («Μετὰ τὰ φυσικὰ» 1005 b. 4) «δι' ἀπαιδευσίαν τῶν ἀναλυτικῶν», δηλ. ἀπὸ ἄγνοιαν τῶν ἀναλυτικῶν τῶν ἀρχῶν τοῦ ὀρθῶς διανοεῖσθαι), (αυτ. 1006 2 6 κ.έ.) «ἀξιοῦσι δὴ καὶ τοῦτο ἀποδεικνύναι δι' ἀπαιδευσίαν· ἔστι γὰρ ἀπαιδευσία τὸ μὴ γιγνώσκειν τίνων δεῖ ζητεῖν ἀπόδειξιν καὶ τίνων οὐ δεῖν, δηλαδή, μερικοὶ ἔχουν τὴν ἀξίωσιν ν' ἀποδειχθῇ καὶ τοῦτο (ὅτι εἶναι δυνατὸν ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ νὰ ὑπάρχῃ καὶ νὰ μὴ ὑπάρχῃ, ἀπὸ ἔλλειψιν φιλοσοφικής μορφώσεως, διότι ἔλλειψις τῆς μορφώσεως ταύτης (ἀπαιδευσία) εἶναι τὸ νὰ ἀγνοῇ κανεὶς ποίων πρέπει νὰ ἐπιζητήσῃ τὴν ἀπόδειξιν καὶ ποίων ὄχι. Εἰς τὴν «Ρητορικήν» του ἐξ ἄλλου ὁ Σταγειρίτης (1391 & 15-20) όνομάζει «ἀπαιδευσίαν πλούτου τὸ εἶναι νεόπλουτον» (διότι ὁ νεόπλουτος, ἀγνοῶν τὴν χρῆσιν τοῦ πλούτου του, ἔχει τὸ ἦθος «εὐδαίμονος ἀνοήτου» καὶ ἔχει ὅλα τὰ ἐλαττώματα εἰς ηὐξημένον βαθμόν).

Γενικώτερον ἡ «ἀπαιδευσία» ἐθεωρεῖτο μέγιστον μειονέκτημα, συντελοῦν εἰς τὸ νὰ στερῆται ὁ ἄνθρωπος ὑψηλῶν πνευματικῶν ἀπολαύσεων.

Χαρακτηριστικὸν εἶναι τὸ τοῦ Αἰλιανοῦ (ἀπὸ τὴν Ποικίλην Ιστορίαν του), ὁ ὁποῖος ἀφηγεῖται ὅτι, ὅταν οἱ Μυτιληναῖοι ἔγιναν θαλασσοκράτορες, εἰς τοὺς ἀποστάτας ἐκ τῶν συμμάχων ἐπέβαλον ὡς ατιμωρίαν» νὰ μένουν τὰ τέκνα των ἀγράμματα καὶ νὰ μὴ διδάσκωνται μουσικήν, διότι ἐφρόνουν ὅτι «πασῶν ζημιῶν βαρυτάτην εἶναι ταύτην, ἐν ἀμουσίᾳ καὶ ἀμαθία ζήν».